Siwobrody - Brian W. Aldiss

Briana Aldissa fanom science fiction nie trzeba przedstawiać. Napisane przez brytyjskiego pisarza powieści Non stop, Cieplarnia, Tłumacz czy trylogia o Helikonii uchodzą już dawno za klasykę gatunku. Podobny status ma na Zachodzie wydana w 1964 roku książka Siwobrody, którą dopiero niedawno opublikowało w Polsce wydawnictwo Solaris. Oprócz nazwiska autora do sięgnięcia po tę powieść zachęciła mnie również tematyka, jako że zawsze byłem miłośnikiem postapokaliptycznych historii.

Siwobrody dzieje się około pięćdziesięciu lat po katastrofie zwanej Wypadkiem. Zdarzenie to nie było jednak dziełem przypadku, a ludzkiej głupoty – próby atomowe przeprowadzone na orbicie okołoziemskiej zniszczyły pasy van Allena, co wystawiło mieszkańców naszej planety na promieniowanie kosmiczne. Choć większość ludzi przeżyła, na całym świecie przestały się rodzić dzieci. Podobny los spotkał też większość innych gatunków ssaków. Po długotrwałym okresie wojen i zamieszek, nadszedł czas stagnacji – ludzkość podzieliła się na małe, odizolowane od siebie grupki, w których coraz mniej liczni starcy pasywnie doczekują kresu swych dni.

Głównym bohaterem powieści jest Algernon Timberlane, zwany Siwobrodym. Po latach zgnuśnienia w dość prymitywnej osadzie Sparcot, Siwobrody, jego żona Marta i kilku ich przyjaciół, postanawiają popłynąć łodzią w dół Tamizy, by zobaczyć, jak bardzo przez te lata zmieniła się ich ojczyzna. Niestety, zmian poczynionych przez Wypadek nie sposób odwrócić. Zawiodą się ci, którzy oczekują od powieści wartkiej akcji – jak na starzejący się świat przystało, toczy się ona powoli, a ważniejsze od działań bohaterów są ich przemyślenia. Najwięcej dzieje się w... retrospekcjach, które pokazują Algernona jako dziecko i młodzieńca, dorastającego w świecie przytłoczonym nieuchronnie zbliżającym się końcem.

Wydźwięk powieści, pisanej w czasach zimnej wojny, jest pesymistyczny. Według Aldissa, ludzkość sama zgotuje sobie zagładę. Nie jest to jednak nagła apokalipsa, ale powolny rozkład całego ludzkiego świata. Najbardziej przerażające jest to, że przyszłość ta, choć zimną wojnę dawno mamy za sobą, wciąż jest prawdopodobna. Powieść nie tylko budzi w czytelniku refleksje nad naturą naszego gatunku, ale jest też świetnie napisana... przynajmniej w wersji angielskiej.

Niestety, polskie wydanie Siwobrodego to kolejny przykład świetnej książki, którą zniszczyło tłumaczenie. Oryginał pisany jest żywym, barwnym językiem. Trafić w nim można na słowa, których nawet przeciętny Anglik nie zrozumie bez słownika, takie jak "lagomorph", "katabatic", "algolagnia", "metoposcopy". Polski czytelnik dostaje zamiast tego drętwe, czytające się ciężko tłumaczenie, któremu przydałaby się porządna redakcja. Wygląda na to, że książka nie została w ogóle zredagowana – wśród wymienionych w książce nazwisk nie doszukałem się redaktora, znalazłem tam jedynie odpowiedzialną za korektę Bożenę Mołdoch. Niestety, książce przydałoby się więcej niż jedynie poprawienie przecinków i literówek. Oprócz niezręcznie brzmiących zdań, w tłumaczeniu irytuje również niczemu nie służące spolszczenie imion niektórych bohaterów – Martha stała się Martą, a Arthur Arturem.

Choć ze względu na niedoróbki polskiego wydawcy wystawiam temu wydaniu książki jedynie czwórkę, powieść ta wciąż jest dziełem, które powinno znaleźć się na półce każdego fana SF. Mam nadzieję, że Siwobrody doczeka się kiedyś godnego siebie tłumaczenia. Zaloguj się, aby wyłączyć tę reklamę