Dziewczyna z sąsiedztwa - Jack Ketchum

Ameryka, lata pięćdziesiąte poprzedniego wieku. Do zamkniętej społeczności dzieci z małego miasteczka dołączają Meg i Susan – dwie dziewczynki, które niedawno straciły rodziców. Młodzi mieszkańcy miasta są zafascynowani szczególnie tą pierwszą: dla nich jest dojrzałą już kobietą, którą mogą podziwiać (w końcu ma całe czternaście lat!). Mogłoby się zdawać, że idylliczne życie Susan i Meg nabierze jeszcze bardziej sielankowych barw, gdyby nie to, że jest ktoś niezadowolony z ich przybycia – najgorsze, że to nowa opiekunka dziewcząt, siostra ich zmarłej matki, Ruth.

Powieść dla młodzieży opowiadająca o paczce przyjaciół, którzy walczą ze złą macochą? Tak mogłyby sugerować pierwsze rozdziały Dziewczyny z sąsiedztwa. Ale od razu pojawia się dysonans, gdyż początkowe słowa książki, cytowane w zapowiedzi, epatują brutalnością – czyżby pisarz chciał wywołać w czytelniku poczucie niezgodności? Wygląda na to, że tak; kontrast przenika tę powieść całkowicie. Ketchum od początku drwi z konwencji: wykorzystuje popularny motyw z wypadkiem samochodowym, aby wprowadzić Meg do opowieści, ale nie poprzestaje na tym, nie zatrzymuje się tam, gdzie zrobiłaby to większość autorów. Davy, narrator, drąży ten temat z dziwną natarczywością. Potem zgrzyty pojawiają się coraz częściej: co w tym bukolicznym tekście robi przesycony wilgocią schron atomowy w piwnicy? Skąd wziął się chłopak, który chodzi środkiem ulicy z żywym wężem w ustach i odgryza głowy żabom? No i najważniejsze pytanie: dlaczego ta idylla zmienia się w jeden z największych dramatów, jakie można sobie wyobrazić?

Jeśli zainteresowała was ta książka, zapewne macie już dość przypominania o tym, że jest absolutnie szokująca: dowiecie się o tym w zapowiedzi, na okładce, w przedmowie, wszędzie. Ale ja i tak dołączę do tych, którzy przed Dziewczyną z sąsiedztwa ostrzegają: ta powieść to bodaj najstraszniejszy tekst kultury (właśnie tak – nie mówię tylko o literaturze), jaki dane było mi poznać. Każdy, kto czytał Władcę much Goldinga, od razu poczuje się jak w domu: powieść Ketchuma jest w treści bardzo podobna. Autor Dziewczyny z sąsiedztwa poszedł jednak zdecydowanie dalej, odrzucając wszelkie granice człowieczeństwa. Pisarz w swoim krótkim komentarzu mówi, że starał się w pewnych miejscach tekst wygładzić, sprawić, aby był on mniej przerażający – parafrazując klasyka, mogę rzec tylko, że kto uwierzył jego słowom, ten trąba. Dlaczego? Sam stwierdziłem, że tekst mógłby być bardziej brutalny w jednym jedynym miejscu, gdzie autor świadomie zrezygnował z krwawej, surrealistycznej jatki, choć wydaje się to tylko wybiegiem, który kumuluje napięcie. Od Dziewczyny z sąsiedztwa nie oderwiecie się tak łatwo, nawet kiedy skończycie lekturę – bo książka przeraża, odrzuca, ale zmusza do przewracania kolejnych stron. Potem natomiast można się tylko zastanawiać: może wszystko potoczyłoby się inaczej, gdyby Davy znalazł w sobie odwagę wcześniej? Co nagle stało się z tą poczciwą Ruth? Co z Williem i Donnym?

Oddać trzeba Ketchumowi to, że popisał się mistrzowskim wyczuciem. Dziewczyna z sąsiedztwa to połączenie wielu elementów, które razem sprawiają piorunujące wrażenie. Jednym z nich jest język. Styl ewoluuje wraz z rozwojem fabuły: zaczyna się spokojnie, bez zbytniego zaskakiwania. Pojawią się kilka wulgarnych wtrętów, ale wyglądają one rozkosznie – idealnie wpasowują się w opowieść o paczce dzieciaków z podwórka. Potem zaczyna się robić coraz goręcej: w język wkrada się więcej brutalności, bohaterowie zaczynają taplać się w werbalnej agresji, zdania zbudowane są wokół dosadnych wyrażeń. W końcówce wszystko jest szalone, przerażające, ale prosty język, jakim posługuje się Ketchum, przebija się przez warstwy sprzeciwu, które buduje świadomość czytelnika. Dzięki potocznemu, szczeniackiemu wręcz stylowi pisarza czytanie tego tekstu staje się doświadczeniem jeszcze bardziej niesamowitym.

Bardzo ciężko jest polecać Dziewczynę z sąsiedztwa z czystym sumieniem. Dlaczego? Wydaje się oczywiste, że jest to książka bardzo ważna: w idealny sposób pokazuje, jak przerażająca może być literatura. Ale nie wierzę, że ktokolwiek pozostanie po lekturze niezmieniony. Sami zadecydujcie, czy chcecie poznać jedną z najstraszniejszych historii napisanych przez człowieka. Zaloguj się, aby wyłączyć tę reklamę