Dług. Rozrachunek z ciemną stroną bogactwa - Margaret Atwood

Dług. Rozrachunek z ciemną stroną bogactwa to zbiór wykładów Margaret Atwood, w których analizuje ona zagadnienie dłużności, rozważa wzajemne relacje dłużnika i wierzyciela, zastanawia się nad rolą długu w życiu współczesnego człowieka i motywem zadłużenia w literaturze. Jest to temat aktualny w czasie wielkiego kryzysu, szczególnie dla nas, w Polsce, gdzie większość uważa siebie samych za genialnych ekonomistów-amatorów.

Margaret Atwood zajęła się analizą historii długu w odniesieniu przede wszystkim do literatury i historii ogólnej. Nie jest jednak pełnoprawnym historiografem, który nie może zbyt daleko uciec od od świata minionego – w Długu autorka przenosi się co rusz z przeszłości w teraźniejszość. Zastanawia się przy tym, dlaczego ludzie wciąż pielęgnują atawizm, który każe im przypisywać określoną wartość wszystkiemu, co posiadają. Czasami odwołuje się do wyników badań biologów, czasami archeologów, często poszukuje inspiracji w literaturze. Jej niezwykła erudycja i rozeznanie w temacie sprawia, że książka fascynuje – nie tylko z powodu mnogich refleksji, ale też z racji licznych ciekawostek i anegdot, którymi zachwyca.

Szkoda, że ta intrygująca treść nie została popartą odpowiednią formą. Na pewno wpływ na taki stan rzeczy ma to, iż Długu nie miałem okazji posłuchać, a tylko przeczytać, ale mam wrażenie, że Atwood nie potrafiła obudzić w sobie duszy gawędziarza. Są pisarze, nie tylko beletryści, którzy potrafią czytelnika wciągnąć w opowieść, sprawić, że będzie on chłonął tekst bez mrugnięcia okiem. Dług takiego stanu nie wywołuje. Każdy kolejny wykład czytałem z ciekawością, to prawda, ale bez olbrzymiego zafascynowania, jakiego oczekiwałem. Ciężko zarzucić autorce coś konkretnego, w książce przeplatają się fragmenty bardziej i mniej poważne, pojawiają się naprawdę zabawne wtręty, ale mimo wszystko teksty w ogólności wydają się śmiertelnie poważne. Nie przypadła mi też do gustu niewyobrażalna skłonność Atwood do dygresji: co prawda to właśnie one pozwalają jej na zaprezentowanie nieprzeciętnego oczytania i zorientowania we współczesnej kulturze, ale czasami zbyt mocno odrywają od głównego tematu, przez co lektura jest trochę nużąca.

Duże wrażenie zrobił na mnie ostatni wykład z serii, Odpłata, będący literacką próbą odświeżenia Opowieści wigilijnej Karola Dickensa. Nasz bohater nie jest już dziewiętnastowiecznym sknerą – stał się biznesmenem, kolekcjonerem korporacji, które przynoszą mu niewyobrażalną fortunę. Duchy zabierają go w podróż, która ma zmienić jego życie, podobnie jak było z jego Dickensowskim pierwowzorem. Tym razem jednak Ebenezer dostrzega zdegenerowaną przyrodę – zadłużeni wobec Matki Natury zamienili świat w śmietnik, gdzie ludzie gotowi są do walki o zwłoki kota. Dług okazuje się nie tylko analizą problemu, ale także próbą odpowiedzi na pytanie: jak sobie z nim radzić? Atwood próbuje przekonać czytelników, że warto walczyć z zanieczyszczeniami, a literacka wizja z ostatniego rozdziału na pewno wzmacnia siłę perswazji Długu.

Zbiór wykładów Margaret Atwood w czasach światowego kryzysu zdaje się nie tylko dziełem teoretycznym, ale także praktycznym przewodnikiem, który ma wskazać czytelnikowi odpowiednią drogę prowadzącą do równowagi finansowej i duchowej. Może Dług nie jest wybitnym dziełem literackim, ale stanowi bardzo intrygującą książkę. Polecam każdemu, kto ma ochotę poznać popularny ostatnio temat ze źródeł innych niż telewizja czy Internet. Zaloguj się, aby wyłączyć tę reklamę